Κριεζής, Ανδρέας

(Ύδρα 1816; – 1880). Ζωγράφος. Ανήκε σε ναυτική υδραίικη οικογένεια· ήταν γιος του εμποροπλοιάρχου Δημητρίου Κ., του επονομαζόμενου Χατζημπίρε. Ο ίδιος, όμως, προτίμησε να ακολουθήσει καλλιτεχνική σταδιοδρομία και σπούδασε ζωγραφική στη Γαλλία. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, δίδαξε ιχνογραφία στο γυμνάσιο Σύρου και εργάστηκε παράλληλα ως ζωγράφος, κυρίως στα νησιά του Σαρωνικού. Λίγα είναι τα γνωστά έργα του Κ. Ανυπόγραφα κατά το μεγαλύτερο μέρος, συγχέονταν παλαιότερα με τα έργα ενός άλλου ζωγράφου, του Ιταλού Φραντσέσκο Πίτζε από το Τιρόλο, ο οποίος εργάστηκε την ίδια εποχή στην Ελλάδα ως προσωπογράφος. Παρά τις διαφορές τους, οι δύο καλλιτέχνες παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες, που φανερώνουν αμοιβαίες ίσως, αλλά απροσδιόριστες ακόμα επιδράσεις. Ελαιογραφίες του Κ. υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Ιστορικό Αρχείο Ύδρας και σε ιδιωτικές συλλογές. Πρόκειται για προσωπογραφίες ανδρών και γυναικών –είδος αρκετά διαδεδομένο κατά τα μέσα του 19ου αι. στους εύπορους ελληνικούς κύκλους–και ορισμένες συνθέσεις, εμπνευσμένες μάλλον από λιθογραφίες και αγιογραφίες (Πόρος, εκκλησία Αγίας Ειρήνης) της εποχής. Οι προσωπογραφίες απεικονίζουν συνηθέστερα σύγχρονους Υδραίους και Υδραίες, με τοπική φορεσιά ή με ευρωπαϊκό ένδυμα. Οι μορφές καλύπτουν το κεντρικό και μεγαλύτερο τμήμα του πίνακα, στρέφονται κατά κανόνα προς τα δεξιά και πλάθονται με το φως που πέφτει από εμπρός και πλαγίως και με τις χρωματικές αντιθέσεις των λευκών στοιχείων των ενδυμάτων και του σκοτεινού βάθους. Το λεπτό αλλά όχι τονισμένο περίγραμμα, οι ευαίσθητοι χρωματισμοί, απλωμένοι σε πλατιές επιφάνειες, οι διακοσμητικές λεπτομέρειες των φορεμάτων και η ευγένεια της εκτέλεσης δίνουν στις προσωπογραφίες αυτές ξεχωριστή χάρη. Ο καλλιτέχνης απέδωσε πιστά τα ατομικά χαρακτηριστικά, την προσωπικότητα και το ιδιαίτερο ύφος των μορφών. Επίσης, τους έδωσε και έναν χαρακτήρα επίσημο και αρχοντικό, ο οποίος εκφράζεται με τις σοβαρές και υπερήφανες εκφράσεις των προσώπων και τις απλές και άνετες στάσεις του σώματος και των χεριών. Τα κυριότερα έργα του Κ. είναι η Άφιξις του βασιλέως Γεωργίου Α’ (1869), οι προσωπογραφίες ενός μέλους της οικογένειας Κ. και του Χριστόπουλου (1846), τρεις πίνακες στην Εθνική Πινακοθήκη, η Προσωπογραφία του Ρήγα Φεραίου και το Καράβι στον κάβο (Μουσείο Μπενάκη), η Προσωπογραφία Υδραίας (συλλογή Β. Καλκάνη), η Προσωπογραφία Υδραίας (συλλογή Κουτλίδη) κ.ά. Προσωπογραφία του Χρατόπουλου, έργο του ζωγράφου Ανδρέα Κριεζή (1846) (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα).